Fundamenten van het Geloof 9 De hoop op eeuwig leven door opstanding uit de doden

Toestand van de doden

De gedachten over de toestand van de doden, zoals we die vinden in het Oude Testament, komen velen erg deprimerend over. Het valt echter niet te ontkennen dat God de mens, na zijn zonde, de toegang heeft ontzegd tot eeuwig leven. Dat vertelt God ons ten minste in het boek Genesis. Zijn doodvonnis gaat daarom verder dan over het algemeen wordt aangeno-men. Want waaruit blijkt dat de mens iets inherent onsterfelijks in zich heeft? Is niet eerder sprake van het tegendeel?

“Laat hij zijn hand niet uitstrekken en ook van de boom des levens nemen en eten, zodat hij in eeuwigheid zou leven.” (Genesis 3:22)

Maar hadden gelovigen in het Oude Testament dan geen hoop, geen enkel vooruitzicht op wat na de dood zou gebeuren? Gelukkig is het antwoord positief! Ja, gelovigen hebben altijd uitgezien naar de toekomst. Niet alleen voor hun nageslacht, maar ook voor henzelf, over dood en het graf heen. Juist door de zekerheid dat de dood het einde van alles betekent, vertrouwden zij volkomen op God, en was hun verwachting dat Hij Zijn beloften aan hen alleen kon vervullen door hen uit de dood op te wekken. Hun geloof richtte zich niet op dit leven, maar op een opstandingsdag in de toekomst:

“Maar God zal mijn leven verlossen uit de macht van het dodenrijk, want Hij zal mij opnemen” (Psalm 49:16).

“Doden herleven niet … herleven zullen uw doden – ook mijn lijk – opstaan zullen zij. Ontwaakt en jubelt, u, die woont in het stof.” (Jes. 26:14 en 19)

In het boek Ezechiël wordt, in het visioen van het weer ‘tot leven komen’ van het volk Israël (37:1-10), op plastische wijze een indruk gegeven van de opstanding van doden, in de vorm van de herschepping van gestorvenen. Een prachtig beeld van wat God in staat is te doen: iets dat er eens was, maar waarvan niets meer te vinden is dan verdroogde beenderen en stof, opnieuw tot bestaan en leven brengen. En dat was het geloof van Abraham:

“… het geloof van Abraham … voor het aangezicht van die God, die de doden levend maakt en het niet zijnde tot aanzijn roept.” (Romeinen 4:17)

“Hij (Abraham) heeft overwogen, dat God bij machte was hem (zijn zoon Isaak) zelfs uit de doden op te wekken …” (Hebreeën 11:17-19)

God van levenden

God houdt Zijn geliefden altijd in herinnering, ook al zijn zij duizenden jaren geleden gestorven. Toen Jezus eens werd gevraagd naar de opstanding, gaf hij als bewijs daarvan de relatie die God met hen aanging:

“Wat nu de opstanding van de doden betreft, hebt u niet gelezen, wat door God tot u gesproken is, toen Hij zei: Ik ben de God van Abraham, en de God van Isaak en de God van Jakob? Hij is niet een God van doden, maar van levenden.” (Mattheüs 22:31-33)

Zij leefden niet letterlijk op aarde of in de hemel, maar God herinnerde Zich hen, alsof zij nog leefden, en zal hen gedenken op de dag dat Hij Zijn Zoon zendt om de doden op te wekken tot eeuwig leven. In het Nieuwe Testament vinden we echter uitspraken die, wanneer we ze niet goed in hun verband lezen, lijken te zeggen dat wie gelooft nu al eeuwig leven heeft:

“Wie in de Zoon gelooft, heeft eeuwig leven.” (Johannes 3:36)

“Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, wie mijn woord hoort en Hem gelooft, die Mij gezonden heeft, heeft eeuwig leven.” (Johannes 5:24; zie ook 6:47 en 54)

Na de eerste komst van Christus is er echter geen zichtbare verandering gekomen in de toestand van de doden: nog steeds sterven goeden en slechten. Deze woorden opvatten als: leeft nu al eeuwig, zou ook in tegenspraak zijn met de belofte van één opstandingsdag voor alle gelovigen van alle tijden:

Jezus zei tot haar (Maria): Ik ben de opstanding en het leven; wie in Mij gelooft, zal leven, ook al is hij gestorven; gelooft u dat?” (Johannes 11:25)

“Want dit is de wil van mijn Vader, dat een ieder die gelooft, eeuwig leven zal hebben, en Ik zal hem opwekken op de jongste dag.” (Johannes 6:39-40 en44; vergelijk 11:24)

In een van zijn brieven gaf de apostel Johannes een verduidelijking van wat hiermee bedoeld wordt:

God heeft Zijn Zoon opgewekt tot eeuwig leven en wie Hem toebehoren, mogen het zelfde verwachten:

“En dit is het getuigenis: God heeft ons eeuwig leven gegeven en dit leven is in zijn Zoon. Wie de Zoon heeft, heeft het leven; wie de Zoon van God niet heeft, heeft het leven niet.” (1 Johannes 5:11-12)

De apostel Paulus legde uit dat Christus Jezus als eerste mens eeuwig leven ontving, en dat allen die geloven in hem inbegrepen zijn. In hun verbondenheid met zijn dood en opstanding, uitgedrukt in de doop en een leven naar Gods wil, bezitten zij wat hij nu bezit. Het is hen alleen nog niet gegeven. Zij moeten daarop wachten tot alle gelovigen samen zullen opstaan bij zijn wederkomst. De zekerheid dat dit zal gebeuren is de opstanding van Christus Jezus. Zonder zijn opstanding is er geen hoop op leven:

“Indien Christus niet is opgewekt … dan zijn ook zij die in Christus ontslapen zijn, verloren.” (1 Korintiërs 15:17 en 18)

“Want evenals in Adam allen sterven, zo zullen ook in Christus allen levend gemaakt worden. Maar ieder in zijn eigen rangorde: Christus als eersteling, vervolgens die van Christus zijn bij zijn komst.” (1 Korintiërs 15:22-23)

“Want indien wij geloven, dat Jezus gestorven en opgestaan is, zal God ook zo hen, die ontslapen zijn, door Jezus wederbrengen met Hem … en zij die in Christus gestorven zijn, zullen het eerst opstaan.” (1 Thessalonicenzen 4:14)

“Want u bent gestorven (in de doop) en uw leven is verborgen met Christus in God. Wanneer Christus verschijnt, die ons leven is, zult ook u met Hem verschijnen in heerlijkheid.” (Kolossenzen 3:3 en 4)

***

Vraag ter overdenking: Wat is de zin van een opstanding wanneer de overledenen in de hemel zijn?

Het boek des levens

Dat God gelovigen, die in verbondenheid met Hem en met Zijn Zoon leefden, nooit vergeet, wordt in de Bijbel voorgesteld alsof God hen opschrijft in een boek. Boeken over mensen zijn bedoeld hen te blijven herinneren, en dat is wat God doet (Ex. 32:32-33; Openb. 3:5; vergelijk Psalm 56:9; 139:16). Zo geeft Hij ons de zekerheid, dat Hij aan allen zal denken die lang of kort geleden gestorven zijn. Bij de komst van Christus Jezus in heerlijkheid, zal Zijn boek worden geopend en de gestorven gelovigen, van wie de namen, en alles wat zij gedaan en gezegd hebben, staan opgetekend, worden opgewekt, en ontvangen samen met de nog levenden, eeuwig leven (Dan. 12:1; Fil. 4:3;Openb. 20:12). Vanaf die tijd is er alleen nog plaats voor hen die het waard zijn en ge-schikt zijn voor het nieuwe, volmaakte leven dat dan aanbreekt (Ps. 69:29; Dan. 7:10; Openb. 13:8; 17:8; 20:15; 21:27).

Doden zonder toekomst

De doden die niet herleven in Jesaja 26:14 zijn mensen die zonder God leefden. Zij zullen voor eeuwig afgesneden blijven van de boom des levens. Dit inzicht doet ons beseffen dat de totale mens sterfelijk is, en er bij de dood een einde aan ons gehele bestaan komt. Niet alleen aan ons fysieke leven, maar ook aan onze geest, onze persoonlijkheid, die vaak ziel (in dat geval niet in de betekenis van levensadem ofl evend wezen) wordt genoemd (Ez. 18:4 en 20; 1 Joh. 3:15). De Schepper, die de mens met al zijn capaciteiten schiep, heeft ook de macht die zelfde mens in het niets te laten verdwijnen (Matth. 10:28). Over de toestand van goddelozen en hardnekkige zondaars is de Bijbel dan ook zeer duidelijk: er zal niets van hen overblijven (Mal. 4:1; Matth.3:10 en 12)

J.K.D

+

Voorgaande

Oorzaak lijden en dood

Fundamenten van het Geloof: De lankmoedigheid van God

Fundamenten van het Geloof 2: De levende en waarachtige God

Fundamenten van geloof 3: De Persoonlijkheid van God

Fundamenten van het Geloof 4: Engelen. Gods volmaakte dienaren

Fundamenten van het Geloof 5: De mens, geschapen naar Gods beeld en als Zijn gelijkenis

Fundamenten van het Geloof 6: Beproeving van het geloof

Fundamenten van het Geloof: 7. Zonde. Overtreding van Gods wil

Fundamenten van het Geloof 8 De dood. Gods vonnis over de zonde

++

Verder aanbevolen literatuur

1. Keuze van levende zielen tot de dood
2. Voorzieningen voor de keuzes van de mens
3. Bereshith 3:1-6 Het bedrog
4. Bereshith 3:7-13 De Zondeval
5. Eerste stappen die leidden naar een loskoopoffer 2 Lot na daad van ongehoorzaamheid
6. Uitspraak van straf over de mens
7. Betreft de Mens
8. Beperktheid van de mens tot in zijn dood
9. Dagen en jaren die voorbij gaan maar het Woord blijft bestaan
10. Dood
11. Een prins en de dood
12. Leven gedefinieerd door de dood
13. Tot bewust zijn komen voor huidig leven
14. Onsterfelijkheid – Immortaliteit
15. Decomposition, decay – vergaan, afsterven, ontbinding
16. Al of niet onsterfelijkheid
17. Wat gebeurt er als wij sterven
18. Wij zijn sterfelijk en zullen tot stof vergaan
19. Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 1 Levensadem en ziel
20. Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 4 De ziel – een Grieks beeld
21. Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 5 Griekse bezwaren tegen de opstanding
22. Lichaam en ziel één
23. Vindt er een transfer plaats na de dood?
24. Het Geschreven Woord: Pijnigen
25. Sheol, Sheool, Sjeool, Hades, Hel, Graf, Sepulcrum
26. Begrippen satan en duivel in de Bijbel
27. De staat van onze doden
28. In leven na dood gelovende Duitsers
29. Hoe zullen de doden weer levend gemaakt worden?
30. De wereld van onbijbelse leer #3
31. Als God bestaat
32. Bijbels antwoord op uw vraag: Wat gebeurt er met ons na het sterven?
33. Aanwijzingen voor redding te vinden
34. Gedachte voor 3 januari 2018
35. Is er meer in het leven dan dit
36. Plan van de goddelijke Maker
37. Een veel voorkomende vraag: Waarom moest Jezus of God naar de hel?
38. Glimlach raam naar je ziel
39. Vergieten van Bloed, een Oud en een Nieuw Verbond
40. Dagelijkse keus betreffende de houding die wij voor die dag zullen maken
41. Twee soorten mensen
42. Zo maar gerechtvaardigd?
43. God liefhebbenden gerechtvaardigd
44. Aan een betere opstanding deelhebben

Fundamenten van het Geloof 8 De dood. Gods vonnis over de zonde

Geschapen mens

God heeft de mens geschapen naar Zijn beeld en als Zijn gelijkenis. Maar hij werd niet zo geprogrammeerd, dat hij alleen maar kon doen wat God wilde. De mens werd geschapen met een vrije wil en heeft dus keuzevrijheid. God stelt ons door middel van Zijn opvoedingsproces voor keuzes. Uit wat wij kiezen, blijkt of wij in Hem geloven, en of wij Hem echt willen gehoorzamen. De eerste mensen gaven toe aan de verleiding iets te doen dat God hen had verboden. Zij meenden Gods doel met hun schepping in en door het vlees te kunnen bereiken, in plaats van zich van Hem afhankelijk te stellen en geduld te tonen.

Het lag niet aan God dat zij Zijn wil overtraden maar aan de mens. God was heel duidelijk geweest, en de mens had de boodschap begrepen. Zij waren geheel vrij in de hof, op één kleine beperking na: het eten van één bepaalde boom was niet toegestaan:

“Van alle bomen in de hof mag u vrij eten, maar van de boom van de kennis van goed en kwaad zult u niet eten, want ten dage, dat u daarvan eet, zult uvoorzeker sterven.” (Genesis 2:17; vergelijk 3:3)

De slang echter verleidde Eva met schoonklinkende woorden, die suggereerden dat zij niet zou sterven, maar als God zijn en zelf zou weten wat goed en kwaad is, en vanuit die kennis zelf in staat zijn de juiste keuzes te maken (Gen. 3:4-5). Iets dat overigens in de kern van de zaak neer kwam op de vervulling van hun mogelijk diep verlangen zelf te mogen uitmaken wat goed en kwaad is. Het valt inderdaad niet te ontkennen, dat zij niet stierf op het moment dat zij van de vrucht van die boom at. Dit neemt echter niet weg dat de dood, als de straf op de overtreding van Gods gebod, haar en Adam uiteindelijk daadwerkelijk trof.

Het sterven is een proces dat begint bij de eerste zonde. Paulus zag zichzelf in eenzelfde positie als Adam: toen hij jong was, wist hij niet wat zonde was. Maar toen hij ouder werd en geacht werd de wet te kennen, begon hij te sterven door de zonde:

“Ik heb eertijds geleefd zonder wet; toen echter het gebod kwam, begon de zonde te leven, maar ik begon te sterven, en het gebod dat ten leven moest leiden, bleek voor mij juist ten dode te zijn; want de zonde heeft uitgaande van het gebod, mij misleid en door middel daarvan gedood.” (Romeinen 7:7-12)“

… als de zonde volgroeid is, brengt zij de dood voort.” (Jakobus 1:15)

“Want het loon dat de zonde geeft is de dood.” (Romeinen 6:23; vergelijk Spreuken 12:28)

“Want de gezindheid van het vlees is de dood, maar de gezindheid van de Geest is leven en vrede.” (Romeinen 8:6)

Zondig nageslacht

De dood trof niet alleen Adam en Eva, maar allen die uit hen voortkwamen (zie Gen. 5). Alle mensen volgden hen na in hun zonde aan God gelijk te willen zijn, zonder in Hem te geloven. En zoals Adam en Eva alle zondaars vertegenwoordigen, werden allen inbegrepen in Gods doodvonnis over hen:

“Daarom, gelijk door één mens de zonde de wereld is binnengekomen en door de zonde de dood, zo is ook de dood tot alle mensen doorgegaan, omdat allen gezondigd hebben.” (Romeinen 5:12)

“Want, omdat de dood er is door een mens … Want evenals in Adam allen sterven …” (1 Korintiërs 15:21-22)

Sterven wij, dan wordt het scheppingsproces als het ware omgekeerd: bij zijn schepping werd de levensadem in de neus van de mens geblazen, zodat hij leefde; wanneer wij sterven, blazen wij onze laatste adem uit en vergaan vervolgens weer tot het stof waaruit wij gemaakt zijn:

“… totdat u tot de aardbodem wederkeert, omdat u daaruit genomen bent; want stof bent u en tot stof zult u wederkeren.” (Genesis 3:19)“

… neemt U hun adem weg, zij sterven en keren weder tot hun stof.”(Psalm 104:29; zie 90:3; 146:4).“

… alles is geworden uit stof, en alles keert weder tot stof … zoals het geweest is, en de geest (levensgeest, adem) wederkeert tot God, die hem geschonken heeft” (Prediker 3:19-20 en 12:7).

In dit opzicht verschilt een mens niet van de dieren. Die zijn zich niet bewust van een God die voor hen zorgt, maar leven een korte tijd en verdwijnen daarna voor altijd in het niets. Alle schepselen hebben van God dezelfde levensadem gekregen, en Hij neemt die op Zijn tijd terug. Voor wie geen rekening met God houdt, is er, net als voor de redeloze dieren, geen enkele hoop:

“… zo stijgt wie in het dodenrijk nederdaalt, niet weer op.” (Job 7:9; in de betekenis van: keert niet weer)

“… de mens met al zijn praal houdt geen stand; hij is gelijk aan de beesten, die vergaan … Als schapen zinken zij in het dodenrijk, de dood weidt hen.” (Psalm 49:13 en 15/21)

Wie in het graf ligt, is zich van niets bewust. Hij kan niets meer doen en nergens meer over nadenken. Ook de goddeloze kan zijn jaloerse haat ten opzichte van wie geloven niet meer uitleven:

“De levenden weten ten minste, dat zij sterven moeten, maar de doden weten niets … want er is geen werk of overleg of kennis of wijsheid in het dodenrijk, waarheen u gaat.” (Prediker 9:5 en 10)

“Want in de dood is aan U geen gedachtenis; wie zou U loven in het dodenrijk?” (Psalm 6:6; 115:17; Jesaja 38:18)

De dood is als een onverzadigbaar roofdier dat zijn prooi grijpt en niet meer loslaat. Of als een koning, die mensen rooft en met strenge hand over hen regeert, alsof het slaven zijn die hij niet wil laten gaan. Zij zitten in een gevangenis, een kerker, waaruit zij niet meer kunnen ontsnappen:

“… doet het dodenrijk zijn keel wijd open en spert het zijn muil op, mateloos…” (Jesaja 5:14; Hab. 2:5)

“Droogte en hitte roven het sneeuwwater weg, zo het dodenrijk hen die zondigen.” (Job 24:19)

“… heeft de dood als koning geheerst … Want, indien door de overtreding van de ene de dood als koning is gaan heersen door die ene …” (Rom 5:14 en 17)

“Weet u niet, dat u hem, in wiens dienst u zich stelt als slaven … ook moet gehoorzamen als slaven, hetzij … van de zonde tot de dood, hetzij van de gehoorzaamheid tot gerechtigheid?” (Romeinen 6:16)

De dood wordt daarom door gelovigen in de Bijbel terecht gezien als de grote vijand van de mens, uit wiens macht zij hun geliefden, laat staan zichzelf, niet kunnen bevrijden:

“Welk mens leeft er, die de dood niet zien zal, die zijn ziel zal redden uit de macht van het dodenrijk?” (Psalm 89:49; vergelijk 8:5 en 116:3)

“Niemand kan ooit een broeder loskopen, noch God zijn losprijs betalen … dat hij voor immer zou voortleven, de groeve niet zou zien.” (Psalm 49:8-13).

***

Vraag ter overdenking: Is de toestand van de doden veranderd sinds de komst van Jezus?

Wie sterven na een leven van geloof, blijven niet eeuwig dood. Hun toestand wordt in de Bijbel voorgesteld als een slaap, waaruit het mogelijk is te ontwaken bij het aanbreken van een nieuwe dag. Zij zijn ontslapen (ingeslapen), zijn de rust van de doodslaap ingegaan en wachten in het stof tot Jehovah hen wekt: Marc. 5:39/Luc.8:52; Joh. 11:11-13; 1 Kor. 15:17-18; 1 Thess. 4:14-15; Dan 12:2/13; Hand. 13:36; Jes. 26:19/Efez. 5:14; Joh. 11:24.

.J.K.D

+

Voorgaande:

Fundamenten van het Geloof 5: De mens, geschapen naar Gods beeld en als Zijn gelijkenis

Fundamenten van het Geloof: 7. Zonde. Overtreding van Gods wil

++

Aansluitende lectuur

1. De Schepper achter eerste levende wezens
2. Terugblikkend op de eerste mens en eerste gebeurtenissen 1 Ontstaan en plaatsing eerste mens
3. Voorziening van leven
4. Bereshith 2:4-14 Adem en leven plaatsing door de Elohim God
5. Bereshith 2:15-25 De mens geplaatst in de tuin van Eden
6. Bereshith 3:1-5 De grote misleiding
7. Bereshith 3:1-6 Het bedrog
8. Keuze van levende zielen tot de dood
9. Terugblikkend op de eerste mens en eerste gebeurtenissen 2 Daad van ongehoorzaamheid eerste mens
10. Fundamenten van het Geloof: De goedertierenheid van God
11. Al of niet onsterfelijkheid
12. Dood
13. Beperktheid van de mens tot in zijn dood
14. Wat gebeurt er als wij sterven
15. Vindt er een transfer plaats na de dood?
16. Wij zijn sterfelijk en zullen tot stof vergaan
17. Ontbinding
18. Decomposition, decay – vergaan, afsterven, ontbinding

Wetenschap: God of afgod? 2 De grenzen van de wetenschap

De vorige keer stelden we de vraag of wetenschap in strijd zou zijn met de Bijbel. Daarvoor moeten we allereerst begrijpen wat wetenschap eigenlijk is en wat het doet. Daarover gaat het nu.

Wetenschap bestudeert waargenomen verschijnselen en tracht daar een logische onderlinge samenhang in te vinden of, wat kort door de bocht, die te ‘verklaren’.
Maar al zal er voor ieder ‘waarom’ ook een ‘daarom’ zijn, ieder ‘daarom’ roept weer zijn eigen ‘waarom’ op. Waarom valt die vogel in de lucht niet naar beneden? Omdat hij vleugels heeft. Maar hoe werken die vleugels dan? Dat volgt uit de stroming van de lucht er omheen, en dat kun je weer verklaren uit de theorieën van de aerodynamica, die zelf weer volgen uit de wetten van de stromingsleer, die weer berusten op meer fundamentele behoudswetten (zoals behoud van massa en energie). Enz.
enz. enz., totdat je bent aangeland bij de grenzen van de gezamenlijke kennis. Maar niet bij die ene, unieke alles verklarende basisoorzaak!

Verschuivende grenzen

Die grenzen schuiven voortdurend op, maar die primaire oorzaak zul je zo nooit bereiken. Enerzijds kan dat frustrerend zijn, want als wetenschappers willen we graag alles weten. Anderzijds houdt het ons van de straat, want er blijft altijd weer wat te onderzoeken over. En voor de dagelijkse praktijk kunnen we er prima mee uit de voeten. Ooit moest je flink wat bruggen bouwen, waarvan er vrij veel op ongelegen momenten instortten, voordat we door begonnen te krijgen hoe je dat een beetje betrouwbaar kon voorkomen. En toen de Zweden in 1625 een nieuw oorlogsschip wilden hebben dat een maatje groter was dan alles tot dan toe, is dat al vóór de afvaart in de haven van Stockholm gezonken, omdat de stabiliteit wat te wensen over liet. Tegenwoordig lukt zulk opschalen van bekende ontwerpen naar grotere toch aanzienlijk beter. Je kunt al dat soort dingen nu van tevoren uitrekenen (ook al gebeurt er ook nu nog wel eens iets dat niet helemaal was voorzien). Het is echter van belang te beseffen dat wetenschap is gebaseerd op (waargenomen) feiten.
En mits die waarnemingen betrouwbaar zijn, moeten we ervan uitgaan dat die feiten nooit in strijd kunnen zijn met de waarheid: ze zijn de waarheid. En de zich Bijbelgetrouw noemende christen die bang is voor feiten, gelooft strikt genomen niet echt in de waarheid van de Bijbel.

De ‘ondergrens’

Oogsten van wilgen voor bio-brandstof

Het moet daarom wel duidelijk zijn dat we al te simpele opvattingen wel als onwetenschappelijk naar de prullenmand moeten verwijzen, omdat ze niet voldoen aan een minimum van wetenschappelijke redelijkheid. In mijn loopbaan ben ik regelmatig geconfronteerd met spectaculaire uitvindingen die auto’s op slag 20-30 % zuiniger zouden maken. Iemand komt dan bijvoorbeeld aanzetten met een apparaat dat de brandstofmoleculen zou ‘ioniseren’ en daarmee ‘richten’ zodat ze allemaal met de neuzen dezelfde kant op staan, wat een zoveel completere verbranding zou geven dat je die 30 % besparing beslist zou halen. Nu is het wetenschappelijk niet bekend dat je brandstofmoleculen zo zou kunnen ioniseren, en wetenschappelijk gezien kun je je ook al niets voorstellen bij dat ‘richten’, noch over de invloed die dat hoe dan ook zou kunnen hebben op de kwaliteit van de verbranding als dat al mogelijk zou zijn. Dat is gewoon consequent doorredeneren op basis van wat we weten. Je kunt ook overwegen dat er nooit meer dan iets van 5 % van de brandstof verloren ging door onvolledige verbranding, dus dan ga je die 30 % besparing ook dan nog niet halen. Daar hoef je niet eens voor te weten hoe het werkt, of zelfs maar òf het werkt. Dat is gewoon een kwestie van gezond verstand en kennis van zaken. En daar is niets mysterieus aan.
Dit voorbeeld lijkt misschien wat opgeklopt (hoewel toch echt uit het leven gegrepen). Maar tot ver in de 19e eeuw stond bijvoorbeeld de medische ‘wetenschap’ nog steeds op zulk peil. Op basis van wat we nu weten over bacteriën en virussen, en over de opbouw en het functioneren van het menselijk lichaam, stond die kennis nog op het niveau van middeleeuwse kwakzalverij. Volgens sommigen was het relatieve succes van een, wetenschappelijk gesproken, dubieuze theorie als homeopathie voornamelijk een gevolg van het feit dat deze theorie voor de patiënt in elk geval een stuk minder gevaarlijk was dan de toenmalige ‘reguliere’ geneeskunde. En bij alle publiciteit over medische missers zouden we er goed aan doen te bedenken dat in bijbelse tijden ziekten vaak al heel snel levensbedreigend waren. Onze opvatting dat doodgaan aan een ziekte eigenlijk ‘niet zou moeten kunnen’ is een luxe van zeer recente datum (en dan nog alleen voor onze westerse maatschappij!).

De ‘bovengrens’

Maar behalve een ‘ondergrens’ is er ook een ‘bovengrens’. In een interview met de auteurs van een nieuw boek viel (in het kader van God als schepper) de vraag of er plaats zou zijn voor een ‘boedelscheiding tussen wetenschap en godsdienst’. Het antwoord was:

“Of je bent lid van de wetenschappelijke gemeenschap, of je bent het niet. Beide tegelijk kan niet.”

Maar zo’n opmerking snijdt wetenschappelijk totaal geen hout. Wetenschappelijke theorieën en wetten beschrijven de logische samenhang tussen ‘normale’ verschijnselen. Maar elke goede wetenschapper weet dat als je de grenzen van het mogelijke nadert, die samenhang kan gaan verschuiven. Zo is er een wet van behoud van energie en één van behoud van massa. Onder normale omstandigheden zal energietoevoer aan een bewegend voorwerp resulteren in toename van de snelheid. Maar Einstein toonde aan dat als je de snelheid van het licht nadert, die energie zich gaat omzetten in massa. En in elke kernreactie wordt massa omgezet in energie. Dus onder extreme omstandigheden werken die beide wetten elk voor zich niet meer (hoewel nog wel de combinatie). En ‘God’ is uiteraard ook zo’n uiterste grens.

Wetenschap kan evenmin een primaire oorzaak aangeven, zoals ik al eerder aangaf. Wetenschap kan ontwikkelingen verklaren, en daarmee kun je uiteindelijk soms een beginpunt vaststellen. Maar een beginpunt is nog geen oorzaak. Zoals de politie uit een voetspoor in de sneeuw wel kan zien waar de verdachte zijn wandeling is begonnen, maar absoluut niet waarom hij dat deed. Zo zou je ook een perfecte geluidsopname kunnen maken van de Matthäus Passion en daar via Fouriertransformatie en frequentieanalyse een compleet geluidsspectrum van bepalen; en dat dan weer volledig verklaren uit de interactie tussen de akoestische eigenschappen van de instrumenten en stemmen enerzijds en de zaalcondities (akoestiek, luchtsamenstelling, vochtigheidsgraad, temperatuur, etc.) anderzijds. Maar betekent dat echt dat je dan afstand zou moeten doen van J.S.Bach als ‘schepper’ (primaire oorzaak) van dat werk? Omdat dat niet wetenschappelijk zou zijn? Kom nou! Dit is gewoon quasi-wetenschappelijk geleuter.

R.C.R
Bijbel en Wetenschap

+

Voorgaande:

Wetenschap: God of afgod 1 Wat zijn wetenschap en Bijbel en hun raakvlakken

Stemt de Bijbel overeen met de wetenschap

Wetenschap en religie zijn met elkaar te rijmen

Wetenschappers, filosofen hun zeggen, geloven en waarheden

++

Aanvullende lectuur

1. Filosofen, theologen en ogen naar de ware kennisgever van bestaan van God
2. Hermeneutiek om uit te dragen #3 Wetenschap
3. Geleerd en Gelovig
4. Vaticaan publiceert procesakten van Galileo Galilei
5. 2de vraag: Wat of waar is het begin

+++

Gerelateerd

1. Wetenschap in beeld
2. Superdiversiteit maakt alles wat complexer (video)
3. Nietzsche in tien vrolijke lessen
4. Theologie in de 21ste eeuw: de taak van een discipline in het nauw
5. Even geen paraplu meer nodig
6. Hoe wordt voeding weer een wetenschap?